NOBEL BARIŞ ÖDÜLÜ NEYE GÖRE VERİLİYOR ?

   Birçok farklı kıtadan, ünlü ve saygı duyulan  uluslar arası figürler, dünyanın en prestijli ödüllerinden biri olarak bilinen Nobel Barış Ödülü'nü almaya layık görüldüler. Her şeyin nasıl başladığını anlayabilmek için 1800'lü yıllara gitmemiz gerekiyor. İsveçli kimyacı Alfred Nobel, o zamanlar dinamitin mucidi olarak ün salmıştı. Bu buluşundan 30 yıl sonra oldukça zengin bir hale geldi.Fakat hiç evlenmedi ve hiç de çocuğu yoktu. Ölümünden sonra vasiyeti açıldığında, mal varlığını ; fizik, kimya, tıp, edebiyat ve barış olmak üzere 5 farklı dalda insanların ödüllendirilmesi için kullanılmasını istediği yazıyordu. Bu ödüllerden dördü, onun yaşamı boyu bilimle olan bağlantısı ve edebiyata olan ilgisiyle alakalıydı. Peki Barış Ödülü ? Bazılarına göre, Alfred Nobel'in ismi, savaş endüstrisiyle yakından ilişkilendirilmiş olduğu için  Barış Ödülü'nü pişmanlığının bir karşılığı olarak yarattı.Fakat bunların hepsi tamamen insanların yarattığı spekülasyonlar ve kesin olarak nedenini bilmiyoruz. Aslına bakarsak Nobel'in keşifleri aynı zamanda yapıcı alanlarda da kullanıldı. Ve çoğu tarihçi Nobel'in barışla ilgilenmesini, zamanında arkadaşı ve mektuplaştığı kişi olan Avusturyalı pasifist Bertha Von Stuttner'a bağlar. Von Stuttner uluslar arası barış alanındaki birkaç önemli isimden biriydi. 1905'te Nobel'in ölümünden sonra Nobel Barış Ödülü'ne aday gösterilen ilk kadın aday oldu. Nobel vasiyetinde ödüle layık olabilmek için üç şart koydu: Silahsızlanma, barış toplantıları ve uluslararası barış. Bu kriterler günümüzde genişletildi ve insan hakları gibi bir takım konular da eklendi. 
     Barış Nobel Ödülü sadece bir kişiye verilmek zorunda değil. Ödüllerin üçte biri, iki ya da üç kişi tarafından paylaşıldı. Peki bu ödüle aday olma aşaması nasıl işliyor ? Nobel Derneği'ne göre geçerli bir aday, bir ulusal birliği olan devlet yönetimi ya da ulusal mahkemesi olan bir ülkenin vatandaşlarından gelebilir. Uygun adaylar aynı zamanda üniversite rektörleri, sosyal bilimler, tarih, felsefe,hukuk ve teoloji gibi alanlardaki profesörleri veya geçmişte bu ödülü kazananlar tarafından da seçilebilir. Fakat günümüzde kimlerin aday olduğunu öğrenmek istiyorsanız biraz sabırlı olmanız gerekiyor. Zira adaylarla ilgili bütün bilgiler 50 yıl boyunca bir sır olarak kalıyor. Örneğin Martin Luther King Jr.'ı ele alalım. 2014 yılına kadar aslında onu kim aday gösterdi bilmiyorduk. Fakat şimdi biliyoruz ki onu aday gösterenler önceden bu ödülü kazanan "the Quakers" ve İsveç parlamentosundan 8 kişi. Ayrıca bireyin veya bir organizasyonun kaç kere aday olabileceğiyle ilgili bir sınırlama yok. Hatta Jane Addams, (Amerika'da sosyal hizmetlerin kurucusu olarak bilinir.) ödülü kazanmadan önce tam 91 kere bu ödüle aday gösterilmişti.
     Bu ödülün varlığı gibi yokluğu da sembolik bir anlam taşıyabilir. 1948' de alınan bir kararda, Gandhi'nin ölümünün olduğu sene, bu ödül kimseye verilmedi. Ve bu herkesçe onun hatırasına duyulan saygıyı belli etmek için yapılan bir uygulama olarak yorumlandı.
     Adayların belli olma süreci yaklaşık olarak bir yıla yakın bir sürede, Norveç Nobel Komitesi tarafından gizli olarak yürütülüyor. Ve bu komitedeki bireylerin, diğer hiçbir politik sorunla ilgili bir bağlantısı olması yasaklanıyor. Büyük bir aday havuzu içerisinden, her bireyin yaptıkları icraatlara ulaşıp sonrasında daha kısa bir liste hazırlıyorlar. Son karar verildiğinde, sözcü kasım ayında resmi olarak kazananın ismini topluma duyuruyor. Ödül seramonisi kasımın 10'unda yapılıyor, yani Nobel'in ölüm yıl dönümü adına. Ödül arkasında "İnsanlığın barışı ve kardeşliği" anlamına gelen "Pro pace et fraternitate gentium" latince yazısını taşıyan altın bir madalyon, bir diploma ve yüklü miktarda nakit paradan oluşuyor( 8 Milyon İsveç Kronu). Kazanan kişiler parayı kendi istekleri doğrultusunda kullanabilecekleri gibi, bu günlerde daha çok sosyal ve insancıl yönleri ağır basan amaçlar doğrultusunda kullanıyorlar.

Kaynak ve İleri Okuma : https://www.nobelpeaceprize.org/
https://www.youtube.com/watch?v=rXhpK_lhonA&t=184s